Έξω από τη θρυλική εξέδρα «Kοp» του «Άνφιλντ», βρίσκεται από το 1997 ένα μπρούτζινο άγαλμα ύψους 2.5 μέτρων. Ένας κουστουμαρισμένος άνδρας με απλωμένες τις γροθιές σαν να πανηγυρίζει, έχει περασμένο στο λαιμό του ένα κασκόλ ποδοσφαιρικής ομάδας. Η επιγραφή στη βάση του αγάλματος λιτή, περιεκτική, βρετανικά συγκρατημένη αλλά μεστή νοήματος: «Bill Shankly – He made the people happy». «Μπιλ Σάνκλι: Έκανε τους ανθρώπους ευτυχισμένους».
Μέσα σε πέντε λέξεις περιγράφει ποιος ακριβώς ήταν ο άνθρωπος αυτός με το κουστούμι, τη γραβάτα και το κασκόλ της Λίβερπουλ στο λαιμό του. Ο «Shanks», δεν ήταν απλά ένας προπονητής που πήρε τους «ρεντς» από τη δεύτερη κατηγορία και τους παρέδωσε στον διάδοχό του Μπομπ Πέισλι έτοιμους για να κυριαρχήσουν στην Ευρώπη. Μια «ξερή» παράθεση των τίτλων του στο «Άνφιλντ» δεν φτάνει για να αποτυπώσει την προσφορά του, όπως συμβαίνει με άλλους προπονητές. Ήταν ηγέτης, λαϊκός ήρωας, μαχητής, ποιητής και αρχιτέκτονας μαζί. Η συναρπαστική του ιστορία ξεκίνησε πριν από ακριβώς 100 χρόνια.
Τα πρώτα βήματα
Ο Μπιλ Σάνκλι γεννήθηκε στο Γκλένμπακ, ένα μικρό χωριό στη Νοτιοδυτική Σκωτία, οι περισσότεροι κάτοικοι του οποίου απασχολούνταν στα ανθρακωρυχεία της περιοχής. Ήταν ο μικρότερος από τους πέντε γιους της οικογένειας, η οποία είχε και πέντε κόρες. Ο πατέρας του Τζον, ήταν αρχικά ταχυδρόμος και αργότερα επαγγελματίας ράφτης, ενώ στις ελεύθερές του ώρες έπαιζε ποδόσφαιρο. Η μητέρα του Μπάρμπαρα, είχε σαν πλήρη απασχόληση την ανατροφή των παιδιών.
Όπως διηγείται ο ίδιος ο Σάνκλι στην αυτοβιογραφία του, τα παιδικά του χρόνια στο Γκλέντμπακ χαρακτηρίζονταν από φτώχεια και πείνα, ιδιαίτερα το χειμώνα. Αυτός και τα αδέρφια του μερικές φορές αναγκάζονταν να κλέψουν φρούτα, λαχανικά ή τρόφιμα από φάρμες και μαγαζιά για να ξεγελάσουν την πείνα τους, ακόμα και κάρβουνο από τα ανθρακωρυχεία για να ζεσταθούν. Φοίτησε στο σχολείο από τα 5 μέχρι τα 14 χρόνια του, ενώ στη συνέχεια εργάστηκε για λίγο και αυτός ως ανθρακωρύχος.
Ωστόσο, μαζί με τα τέσσερα αδέλφια του, οι ώρες γέμιζαν με ποδόσφαιρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι πέντε αδελφοί Σάνκλι ασχολήθηκαν με το άθλημα σε επαγγελματικό επίπεδο. Ωστόσο ο Μπιλ έμελλε να είναι αυτός που θα έγραφε ιστορία στο σπορ, καταλαβαίνοντας από νωρίς ότι η μπάλα μπορούσε να αποτελέσει το διαβατήριό του για μία ζωή μακριά από τα έγκατα της γης στο Γκλένμπακ.
Ξεκίνησε να παίζει από την τοπική ομάδα των Γκλένμπακ Τσεριπίκερς και στα 18 του έπαιξε μισή σεζόν στη γειτονική Κρόνμπερι. Εκεί, βλέποντας και ακούγοντας τους μεγαλύτερους και κυρίως τους αδελφούς του, πήρε τα πρώτα πολύτιμα ποδοσφαιρικά μαθήματα.
Επαγγελματίας
Η πρώτη φορά στη ζωή του που έφυγε από τη Σκωτία ήταν το 1932, όταν ένας σκάουτερ τον εντόπισε στο Γκλένμπακ και τον έστειλε για δοκιμή στην Αγγλία με την Καρλάιλ της τρίτης κατηγορίας. Ήταν ένας γρήγορος, σκληρός δεξιός χαφ που δεν χάριζε κάστανα και σύντομα μετακόμισε στην πιο λαμπερή Πρέστον Νορθ Εντ. Η Καρλάιλ έλαβε 500 λίρες για τη μεταγραφή, ο ίδιος 60 λίρες για την υπογραφή του και μισθό 5 λίρες την εβδομάδα. Λίγο μετά τα 20ά γενέθλιά του έκανε το ντεμπούτο του στην ομάδα, η οποία σύντομα κέρδισε την άνοδο στην πρώτη κατηγορία. Ο Σάνκλι είχε κερδίσει ήδη θέση βασικού, ενώ η αφοσίωσή του στην ομάδα τον έκανε έναν από τους αγαπημένους της εξέδρας. Γρήγορα ο Σάνκλι κέρδισε αύξηση στους μισθούς του και το 1937-38 έζησε την πιο επιτυχημένη του σεζόν σαν παίκτης, με την Πρέστον να κατακτά το Κύπελλο και να τερματίζει τρίτη στο πρωτάθλημα. Μία λαμπρή καριέρα διαγραφόταν στον ορίζοντα για τον Σκωτσέζο. Όμως ο Αδόλφος Χίτλερ είχε άλλη γνώμη.
Πόλεμος
Ο Σάνκλι μόλις είχε κλείσει τα 26 και πλησίαζε τα καλύτερα ποδοσφαιρικά του χρόνια, όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Κατατάχτηκε στην Βασιλική Αεροπορία (RAF), όπου γνώρισε και τη μετέπειτα σύντροφο της ζωής του Νέσι. Μη φανταστείτε όμως ότι έλαβε μέρος σε αερομαχίες. Αντίθετα, συμμετείχε σε πολλές.ποδοσφαιρικές μονομαχίες, σε φιλικά παιχνίδια την εποχή του πολέμου, φορώντας τις φανέλες της Άρσεναλ, της Νόριτς, της Λούτον αλλά και της Πάρτικ Θιστλ, ανάλογα σε ποια μονάδα βρισκόταν εκείνο τον καιρό. Έπαιξε ακόμα και με την Εθνική Σκωτίας, σε 5 προπολεμικά ματς και επτά αγώνες την περίοδο του πολέμου. «Όταν παίζαμε με την Αγγλία, νιώθαμε σαν τον Γουίλιαμ Γουάλας απέναντι στον εχθρό», περιγράφει ο «Shanks».
Επίσης, ασχολούνταν με το δεύτερο αγαπημένο του άθλημα, το μποξ, κερδίζοντας μάλιστα και έναν τίτλο στα μεσαία βάρη σε τουρνουά της RAF. Στις 20 Μαΐου 1942, φόρεσε για πρώτη και τελευταία φορά τη φανέλα της Λίβερπουλ σε νίκη με 4-1 επί της Έβερτον στο «Άνφιλντ». Έφτανε εκείνη η επίσκεψη για να καταλάβει ότι κάτι ιδιαίτερο είχε εκείνο το γήπεδο στο Μέρσεϊσαiντ.
Προπονητής
Μετά το τέλος του πολέμου, τα πρωταθλήματα στην Αγγλία ξεκίνησαν ξανά τη σεζόν 1946-47 και ο Σάνκλι επέστρεψε στην Πρέστον του μεγάλου Τομ Φίνεϊ. Ωστόσο ήταν ήδη 33 ετών και οι καλύτερες μέρες του σαν παίκτης είχαν περάσει ανεπιστρεπτί. Έχοντας μεταξύ άλλων δίπλωμα μασέρ, αποφάσισε ότι θα γινόταν προπονητής. Όταν λοιπόν το 1949 η Καρλάιλ του πρόσφερε τον ρόλο, έβγαλε τα ποδοσφαιρικά παπούτσια και έβαλε το κουστούμι.
Ο ίδιος λέει ότι τα χρόνια που πέρασε σαν παίκτης τον είχαν προετοιμάσει ήδη για την νέα του αποστολή. Απορροφούσε όλες τις πληροφορίες, τα συστήματα και τις γνώσεις που απαιτούνταν. Το μόνο που ζητούσε ήταν η ευκαιρία. Ήδη από τα πρώτα του βήματα στην προπονητική, έδειχνε ότι ήταν «μάστορας» της ψυχολογίας και είχε τον τρόπο να «φτιάχνει» τους παίκτες του. Παραδείγματος χάρη, πριν από ένα ματς έμπαινε στα αποδυτήρια και έλεγε στους παίκτες του ότι ο αντίπαλος είχε κάνει μακρύ ταξίδι και δεν μπορούσε να πάρει τα πόδια του. Χρησιμοποιούσε επίσης τα μεγάφωνα του γηπέδου για να εξηγήσει στους φιλάθλους τις επιλογές και τις τακτικές του, βάζοντάς τους και αυτούς μέσα στο παιχνίδι!
Ένας από τους παίκτες του στην Καρλάιλ ήταν και κάποιος Τζεφ Τουέντιμαν, ο οποίος αργότερα θα έπαιρνε μεταγραφή στη Λίβερπουλ και ακόμα πιο μετά θα γινόταν σκάουτερ των «ρεντς», παίζοντας σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του Σάνκλι.
Με την Καρλάιλ τελικά δεν κατάφερε να κερδίσει την άνοδο αν και έφτασε κοντά, καθώς ο σύλλογος δεν είχε τις οικονομικές δυνατότητες για κάτι παραπάνω. Το 1951 πέρασε από συνέντευξη για τη θέση του προπονητή στη Λίβερπουλ αλλά απορρίφθηκε και έτσι πήγε στη Γκρίμσμπι της τρίτης κατηγορίας. Εκεί εισήγαγε νέες καινοτομίες στην προπόνηση, όπως τα παιχνίδια «5Χ5» (τα οποία θα τελείωναν μόνο όταν κέρδιζε η ομάδα στην οποία έπαιζε ο ίδιος!), οι «κομπίνες» σε εκτελέσεις στημένων φάσεων και ο σχεδιασμός αντεπιθέσεων μετά από κόρνερ του αντιπάλου. Ούτε εκεί όμως είχε την στήριξη της διοίκησης για να αγοράσει παίκτες. Απογοητευμένος μετακόμισε ακόμα χαμηλότερα στη Γουόρκινγκτον, όπου εκτός από το να προπονεί την ομάδα απαντούσε στο τηλέφωνο, έκανε σύνταξη επιστολών σε μία παλιά γραφομηχανή και πήγαινε στην τράπεζα για να εισπράξει και στη συνέχεια να μοιράσει τη μισθοδοσία!
Το 1955 παραιτήθηκε και μετακόμισε στην δεύτερη κατηγορία και τη Χάντερσφιλντ, αρχικά ως κόουτς της αναπληρωματικής ομάδας. Τον Νοέμβριο του 1956 έγινε πρώτος προπονητής και ανήμερα των Χριστουγέννων έδωσε ντεμπούτο σε έναν 16 χρονο Ντένις Λο, ο οποίος αργότερα θα έγραφε ιστορία με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
Σε ένα από τα παιχνίδια του εκεί, η Χάντερσφιλντ κέρδισε τη Λίβερπουλ με 5-0. Το 1959, έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον τότε πρόεδρο της ομάδας του Μέρσεϊσαϊντ Τ.Β. Γουίλιαμς ο οποίος τον ρώτησε αν θα ήθελε να αναλάβει την πρώτη ομάδα στη χώρα. «Τι έγινε, παραιτήθηκε ο Ματ Μπάσμπι;», ήταν η πληρωμένη απάντηση του Σάνκλι. Αλλά είπε το «ναι» και το πιο σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή του είχε μόλις αρχίσει.
Λίβερπουλ
Όταν ο Σάνκλι έφτασε στο «Άνφιλντ», τη Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου του 1959, η Λίβερπουλ ήταν πέντε χρόνια ήδη στην δεύτερη κατηγορία και μόλις είχε χάσει στο Κύπελλο Αγγλίας από την ερασιτεχνική Γουόρστερ. Ο αγωνιστικός χώρος του γηπέδου ήταν σε κακό χάλι, το προπονητικό κέντρο Μέλγουντ σε ακόμα χειρότερη κατάσταση και το ρόστερ δεν έδειχνε να έχει καλές προοπτικές.
Ωστόσο, ο Σκωτσέζος ένοιωσε αμέσως οικειότητα με τον νέο του τόπο κατοικίας, μία πόλη εργατών και ανθρώπων παθιασμένων με το ποδόσφαιρο. Από τις πρώτες του κινήσεις ήταν να αναγκάσει τον πρόεδρο να βάλει το χέρι στην τσέπη για να ανακαινίσει το «Άνφιλντ» και το Μέλγουντ.
Οι προπονητικές του μέθοδοι είχαν αρχίσει ήδη να κάνουν εντύπωση. Τα τουρνουά «5Χ5» ήταν αληθινές μάχες, οι παίκτες προπονούνταν μόνο σε γρασίδι με μπάλα (και όχι με τρέξιμο στην άσφαλτο όπως συνηθιζόταν για ζέσταμα) και έκαναν ειδικές ασκήσεις-ρουτίνες για την βελτίωση της κυκλοφορίας της μπάλας. Η φιλοσοφία του ήταν απλή: «Pass and move». Πάσαρε σωστά και κινήσου για να ανοίξεις χώρους. Αρκετά χρόνια πριν οι Ολλανδοί εφεύρουν το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο, ψήγματά του μπορούν να βρεθούν στη διδασκαλία του Σάνκλι.
Επίσης, ήταν από τους πρώτους που έδινε εντολή στους παίκτες του να κάνουν αποθεραπεία μετά από κάθε προπόνηση και αγώνα, αποτρέποντας τραυματισμούς, ενώ έβαζε τους παίκτες του να αλλάζουν «τάπες» στα παπούτσια τους ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την κατάσταση του αγωνιστικού χώρου. Πράγματα πρωτοφανή για την εποχή.
Μερικά όμως από τα πιο πολύτιμα συστατικά της μετέπειτα επιτυχίας του στη Λίβερπουλ βρίσκονταν ήδη στο «Άνφιλντ». Άνθρωποι όπως ο Μπομπ Πέισλι, ο Τζο Φέιγκαν, ο Ρόνι Μοράν και ο Ρούμπεν Μπένετ είχαν περάσει δεκαετίες στη Λίβερπουλ σαν παίκτες και μέλη του τεχνικού τιμ. Όταν έφτασε ο Σάνκλι, φοβήθηκαν πως θα έχαναν τη δουλειά τους, ωστόσο ο Σκωτσέζος είχε διακρίνει τις ικανότητές τους και πως χρειάζονταν απλά έναν ηγέτη για να τους καθοδηγήσει. Αποφάσισε να τους κρατήσει, ορίζοντας σαν τόπο καθημερινής σύσκεψής τους ένα μικρό δωμάτιο στα ενδότερα του «Άνφιλντ», όπου φύλαγαν τα ποδοσφαιρικά παπούτσια. Το λεγόμενο «Boot Room» θα γινόταν για τα επόμενα τριάντα χρόνια το «άβατο» του προπονητικού τιμ της ομάδας που θα κυριαρχούσε στην Αγγλία για τα επόμενα τριάντα χρόνια. Δύο από τα μέλη του «Boot Room», οι Πέισλι και Φέιγκαν θα κατακτούσαν ως προπονητές τα τέσσερα από τα πέντε συνολικά Κύπελλα Πρωταθλητριών της Λίβερπουλ.
Οι δύο σκωτσέζοι
Ο Σάνκλι κάπως έτσι κατάφερε να βελτιώσει τις συνθήκες στην ομάδα, αλλά ένοιωθε ότι ο σύλλογος θα έπρεπε να ξοδέψει περισσότερα για μεταγραφές. Ο ίδιος είχε ήδη εντοπίσει τους στόχους του το 1961. Ο πανύψηλος σκωτσέζος Ρον Γέιτς της Νταντί Γιουνάιτεντ θα αποτελούσε τον ηγέτη της άμυνας και ο συμπατριώτης του στράικερ Ίαν Σεντ Τζον της Μάδεργουελ θα έκανε τη διαφορά στην επίθεση. Όταν όμως αιτήθηκε στη διοίκηση να αποκτηθούν, τα αφεντικά απάντησαν ότι δεν υπήρχαν λεφτά. Ευτυχώς γι’ αυτόν εκείνη τη στιγμή επενέβη ένας από τους συμμάχους του στο Δ.Σ., ο Έρικ Σόγιερ και έθεσε βέτο υπέρ του αιτήματος Σάνκλι. Οι δύο σκωτσέζοι μετακόμισαν στο «Άνφιλντ», το οποίο ποτέ πια δεν θα ήταν το ίδιο. Ο τερματοφύλακας Τόμι Λόρενς αναδείχτηκε από τα τμήματα υποδομής, όπως και οι μετέπειτα Άγγλοι διεθνείς Τζέρι Μπερν και Ρότζερ Χαντ. Τα θεμέλια της πρώτης μεγάλης ομάδας του Σάνκλι είχαν ήδη τοποθετηθεί και μετά από δύο αποτυχημένες απόπειρες ανόδου, η Λίβερπουλ κέρδισε το εισιτήριο για την πρώτη κατηγορία το 1961-62, με τον Ρότζερ Χαντ να πετυχαίνει 41 γκολ.
Η κόκκινη φανέλα
Εκείνη την εποχή, η Λίβερπουλ αγωνιζόταν φορώντας κόκκινη φανέλα με λευκό σορτσάκι και λευκές κάλτσες. Ο Σάνκλι, γνωρίζοντας καλά τη σημασία της ψυχολογίας στο ποδόσφαιρο, ήθελε μία πιο επιβλητική εμφάνιση για την ομάδα του. Μια μέρα ζήτησε από τον πανύψηλο -τον «Κολοσσό» του όπως τον έλεγε – Γέιτς να φορέσει κόκκινο σορτσάκι μαζί με την κόκκινη φανέλα. «Μοιάζεις σαν να είσαι 2.5 μέτρα», του είπε ο Σάνκλι, με τον παριστάμενο Σεντ Τζον να προτείνει την ολοκλήρωση του κατακόκκινου.συνόλου με κάλτσες ίδιου χρώματος. Οι «ρεντς» είχαν μόλις (ξανα)γεννηθεί.
Ο Σάνκλι και οι Beatles
Το 1962-63, στην επιστροφή στην πρώτη κατηγορία, η Λίβερπουλ τερμάτισε στην αξιοπρεπή όγδοη θέση. Ωστόσο η πόλη του Μέρσεϊσαϊντ, ήταν πλέον μήνες μακριά από την απόλυτη πολιτισμική και ποδοσφαιρική έκρηξη. Στις 22 Μαρτίου του 1963, τέσσερις νεαροί από το Λίβερπουλ με περίεργη κόμμωση και ακόμα πιο περίεργο όνομα – Beatles – κυκλοφόρησαν το πρώτο τους άλμπουμ, με τίτλο «Please Please Me», βάζοντας το Μέρσεϊσαϊντ για τα καλά στον παγκόσμιο μουσικό χάρτη.
Την ίδια εποχή, τα τμήματα υποδομής του «Άνφιλντ» υπό την καθοδήγηση του Σάνκλι «παρήγαγαν» παίκτες όπως οι Ίαν Κάλαχαν, Τόμι Σμιθ και Κρις Λόουλερ. Το τέλος της σεζόν 1963-64 βρήκε τη Λίβερπουλ πρωταθλήτρια Αγγλίας με νίκη 5-0 την τελευταία αγωνιστική της σεζόν επί της Άρσεναλ στο «Άνφιλντ». Η εκπομπή του BBC «Panorama», βρέθηκε στο «Άνφιλντ» εκείνη τη μέρα για να καταγράψει ένα νέο φαινόμενο. Τo «πέταλο» του «Kop», με 28.000 κεφάλια και στόματα να συντονίζονται και να τραγουδούν στους ρυθμούς των Beatles, των Gerry and the Pacemakers και των άλλων συγκροτημάτων της εποχής, αλλά και να αποθεώνουν τον απόλυτο ποδοσφαιρικό ηγέτη. Τον Μπιλ Σάνκλι. Ο Σκωτσέζος τεχνικός, είχε ήδη ξεκινήσει να δημιουργεί τον μύθο του. Οι παίκτες του δεν ήταν ποδοσφαιριστές. Ήταν πολεμιστές, που με ηγέτη αυτόν και τη συμπαράσταση του κόσμου θα έβγαιναν στα χαρακώματα για να κατατροπώσουν τον εχθρό. Οι αντίπαλοι, απλά δεν υπήρχαν για τον Σάνκλι. Όπως δεν υπήρχαν και οι δικοί του ποδοσφαιριστές που .τολμούσαν να δηλώσουν τραυματίες.
Με δηλώσεις όπως «το ”Άνφιλντ” είναι ο ναός και το ”Kop” είναι το ιερό του» και «θέλω να φτιάξω μία ομάδα τόσο καλή, ώστε να πρέπει να κατέβουν εξωγήινοι στη Γη για να την κερδίσουν», κέρδιζε την αγάπη του λαού αλλά και των δημοσιογράφων, που συνωστίζονταν δίπλα του για να καταγράψουν τις ατάκες που σκόρπιζε απλόχερα. Ο Σάνκλι, υπερηφανευόταν ότι γνώριζε τα ονόματα και την οικογενειακή κατάσταση ακόμα και των ρεπόρτερ των ομάδων του Λονδίνου, κάτι που του εξασφάλιζε ευνοϊκή κάλυψη ακόμα και από τον όχι πάντα καλόπιστο Τύπο της πρωτεύουσας.
Το πρώτο Κύπελλο
Το 1964-65 η Λίβερπουλ του Σάνκλι δεν πήγε καλά στο πρωτάθλημα, ωστόσο η σεζόν έμελλε να μείνει στην ιστορία των «ρεντς» με την πρώτη κατάκτηση του Κυπέλλου Αγγλίας, ενός θεσμού που τότε πολλοί θεωρούσαν ακόμα πιο σημαντικό από το πρωτάθλημα.
Σε 73 χρόνια ιστορίας η Λίβερπουλ δεν είχε κατακτήσει ποτέ το FA Cup, αλλά το κατάφερε εκείνη τη χρονικά κερδίζοντας τη Λιντς με 2-1 στην παράταση στο «Γουέμπλεϊ», χάρη στο νικητήριο γκολ του Γέιτς. Αν χρειάζεται κάποιος απόδειξη για το πόσο αφοσιωμένοι ήταν στον Σάνκλι άπαντες στη Λίβερπουλ, δεν θα βρει καλύτερη από εκείνο το παιχνίδι, στο οποίο ο αριστερός μπακ Τζέρι Μπερν έπαιξε με κάταγμα στην κλείδα από το τρίτο λεπτό μέχρι και το τέλος της παράτασης. Ο Σάνκλι χαρακτήρισε εκείνη την ημέρα ως την καλύτερη της ζωής του και η υποδοχή της ομάδας πίσω στο Λίβερπουλ ξεπεράστηκε μόνο 12 χρόνια αργότερα, όταν ο διάδοχός του Πέισλι πήγε στο Μέρσεϊσαϊντ για πρώτη φορά το Κύπελλο Πρωταθλητριών με τη νίκη επί της Γκλάντμπαχ.
Όμως ο Σάνκλι ήταν από τους πρώτους Άγγλους προπονητές (μαζί με τον σερ Ματ Μπάσμπι στη Γιουνάιτεντ) που έδωσε σημασία και στο ευρωπαϊκό όνομα της ομάδας. Το 1964-65 οι «ρεντς» έφτασαν μέχρι τα ημιτελικά του Πρωταθλητριών και στο πρώτο παιχνίδι κέρδισαν 3-1 τη μεγάλη Ίντερ σε ένα φλεγόμενο «Άνφιλντ», μερικά 24ωρα μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου. Στη ρεβάνς οι Ιταλοί κέρδισαν με 3-0 και ο Σάνκλι μέχρι το τέλος της ζωής του θα κατηγορούσε τους γηπεδούχους ότι είχαν δωροδοκήσει τον διαιτητή. Το πρώτο ματς με τους «νερατζούρι» πάντως, παραμένει ακόμα και σήμερα μία από τις κορυφαίες στιγμές του «Άνφιλντ» από πλευράς ατμόσφαιρας.
Την επόμενη σεζόν (1965-66) η Λίβερπουλ κατέκτησε ξανά τον τίτλο της πρωταθλήτριας, ενώ έφτασε μέχρι και τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων όπου έχασε με 2-1 από τη Ντόρτμουντ στην παράταση.
Η δεύτερη μεγάλη ομάδα
Ακολούθησαν μερικές μέτριες χρονιές χωρίς ιδιαίτερες επιτυχίες και λάθος επιλογές στο μεταγραφικό παζάρι, πλην του Έμλιν Χιουζ, ο οποίος αποκτήθηκε το 1967 από τη Μπλάκπουλ και έμελλε να φορέσει το περιβραχιόνιο της Λίβερπουλ και της Εθνικής Αγγλίας για χρόνια. Ωστόσο οι παίκτες που στήριξαν τον Σάνκλι στην πρώτη του εποχή στο Λίβερπουλ είχαν αρχίσει να γερνούν. Η παρακμή της ομάδας αυτής ολοκληρώθηκε στον ημιτελικό Κυπέλλου του 1970 με την ήττα από την Γουότφορντ της δεύτερης κατηγορίας εκτός έδρας. Ο Σάνκλι, που δεν έριχνε ούτε ένα βλέμμα στους παίκτες του που ήταν τραυματίες, αποδείχτηκε τελικά περισσότερο συναισθηματικός απ΄ ότι θα έπρεπε απέναντι στους παίκτες της πρώτης μεγάλης ομάδας του και άργησε να τους αντικαταστήσει. Ωστόσο μετά από αυτή την ήττα οι Σεντ Τζον, Γέιτς, Λόρενς και Χαντ σταδιακά απομακρύνθηκαν.
Αυτοί που κλήθηκαν να πάρουν τις θέσεις τους -πλην των ήδη παρόντων στο «Άνφιλντ» Έμλιν Χιουζ και των Τόμι Σμιθ, Ίαν Κάλαχαν και Κρις Λόουλερ – αποκτήθηκαν από μικρότερες ή ακόμα και από ερασιτεχνικές ομάδες, σε μερικές από τις πιο εμπνευσμένες μεταγραφές όλων των εποχών: Ρέι Κλέμενς, Άλεκ Λίντσεϊ, Λάρι Λόιντ, Τζον Τόσακ, Μπράιαν Χολ, Στιβ Χάιγουεϊ. Οι περισσότεροι εντοπίστηκαν χάρη στο δίχτυο κατασκόπων του παλιού παίκτη του Σάνκλι Τζεφ Τουέντιμαν, τον οποίον πολλοί χαρακτηρίζουν ως την καλύτερη.μεταγραφή που έκανε ποτέ ο Σκωτσέζος. Τιμώντας την καταγωγή του, ο Σάνκλι δεν ήθελε να πληρώνει πια πολλά λεφτά για παίκτες και είχε δώσει την εντολή στον αρχι-σκάουτερ να βρίσκει ταλέντα από μικρές ομάδες για να τους πλάθει ο ίδιος όπως ήθελε.
Κίγκαν
Ακολούθησαν μερικές μεταβατικές σεζόν, με μία ήττα στον τελικό Κυπέλλου από την Άρσεναλ το 1971. Στις εξέδρες του «Γουέμπλεϊ» εκείνη την ημέρα βρισκόταν ένας νεαρός παίκτης που πρόσφατα είχε αγοράσει ο Σάνκλι από την άσημη Σκάνθορπ αντί 35.000 λιρών μετά από εισήγηση του Τουέντιμαν: ο Κέβιν Κίγκαν.
Ο Σάνκλι κατάλαβε αμέσως τις δυνατότητες του νεαρού Άγγλου επιθετικού, ο οποίος παρ’ ότι μικρός το δέμας ήταν άπιαστος στην ταχύτητα και «εκτελούσε» με χίλιους τρόπους. Ο Σκωτσέζος ανέλαβε αμέσως την ψυχολογική προετοιμασία του παίκτη, «ατσαλώνοντάς» τον για τις μάχες στην πρώτη κατηγορία. Πριν από παιχνίδι με τη Γουέστ Χαμ, ο Σάνκλι θα έλεγε στον Κίγκαν ότι ο προσωπικός του αντίπαλος, ο μεγάλος Μπόμπι Μουρ, είχε ξενυχτίσει το προηγούμενο βράδυ και δεν θα μπορούσε να πάρει τα πόδια του. Ο Κίγκαν, πιστεύοντας τον προπονητή του τον έκανε ότι ήθελε στο ματς. Μετά τη λήξη όμως ο Σάνκλι άλλαζε το τροπάριο λέγοντας στον Κίγκαν: «Ο Μουρ ήταν απίστευτος σήμερα και όμως εσύ τον κέρδισες».
Τhis is Anfield
Με τον πυρήνα της ομάδας του έτοιμο να.εκραγεί, τη σεζόν 1972-73 ο Σάνκλι έβαλε το τελευταίο λιθαράκι στο χτίσιμο του φρουρίου – «Άνφιλντ». Η περίφημη επιγραφή «This is Anfield», κρεμάστηκε πάνω από τη φυσούνα και ήταν το τελευταίο πράγμα που έβλεπαν οι παίκτες πριν βγουν στον αγωνιστικό χώρο. «Είναι για να καταλαβαίνουν οι δικοί μας αλλά και οι αντίπαλοι που βρίσκονται» εξηγούσε ο Σάνκλι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αυθεντική πινακίδα που είχε τοποθετήσει ο Σάνκλι βρίσκεται από φέτος ξανά στο ίδιο σημείο του «Άνφιλντ» αντικαθιστώντας ένα αντίγραφο, μετά από σχετική εισήγηση του νυν προπονητή των «ρεντς» Μπρένταν Ρότζερς.
Το τέλος εκείνης της σεζόν βρίσκει τον Σάνκλι να οδηγεί τη νέα ομάδα του στο πρωτάθλημα, αλλά και στην κατάκτηση του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ, του πρώτου ευρωπαϊκού τίτλου του συλλόγου, με νίκη στον διπλό τελικό επί της Γκλάντμπαχ. Το δίδυμο «ψηλού-κοντού» Τόσακ-Κίγκαν τρομοκράτησε Αγγλία και Ευρώπη όσο λίγα στην ιστορία.
Κεραυνός εν αιθρία
Η σεζόν 1973-74 έφερε αποτυχία σε πρωτάθλημα και Ευρώπη, ωστόσο οι «ρεντς» κατέκτησαν για δεύτερη φορά στην ιστορία τους το Κύπελλο Αγγλίας, συντρίβοντας με εκπληκτική εμφάνιση 3-0 τη Νιούκαστλ. Κανείς δεν θα μπορούσε όμως να γνωρίζει εκείνη τη στιγμή, ότι αυτός ο τελικός θα ήταν το τελευταίο επίσημο ματς του Σάνκλι ως προπονητής. Εκτός από τον ίδιο. «Μόλις μπήκα στα αποδυτήρια ένιωσα αποκαμωμένος μετά από τόσα χρόνια δουλειάς», θα εξομολογηθεί. Το καλοκαίρι, πάντα η χειρότερη εποχή στη ζωή του Σάνκλι -δεν υπήρχε αγωνιστική δράση!- μόλις ξεκινούσε. Ο ίδιος ήταν 60 ετών και είχε αφιερώσει τη ζωή του στη μπάλα, με τη σύζυγό του Νέσι να τον πιέζει να πάρει σύνταξη.
Έτσι, στις 12 Ιουλίου του 1974 σε μία συνέντευξη Τύπου στο «Άνφιλντ», έπεσε κεραυνός εν αιθρία στο Λίβερπουλ και το αγγλικό ποδόσφαιρο. Ο Μπιλ Σάνκλι είχε παραιτηθεί επικαλούμενος ψυχολογική και σωματική κόπωση. Έπειτα και από δική του εισήγηση, ο χαμηλών τόνων βοηθός του Μπομπ Πέισλι θα τον αντικαθιστούσε, όχι και με πολύ μεγάλη προθυμία.
Όπως παραδέχτηκε ο ίδιος ο Σάνκλι, αλλά όπως έχει δηλώσει και η σύζυγός του έκτοτε, ο Σκωτσέζος μετάνιωσε για την απόφασή του σχεδόν την ίδια στιγμή. Δεν μπορούσε μακριά από το ποδόσφαιρο και τη Λίβερπουλ. Αυτό όμως το γεγονός έμελλε να χαλάσει τη σχέση του με τον σύλλογο τον οποίο οδήγησε στην κορυφή. Ο Σάνκλι, παρά το γεγονός ότι είχε παραιτηθεί εμφανιζόταν κάθε μέρα στο Μέλγουντ και έπαιρνε μέρος στις προπονήσεις. Οι μπερδεμένοι παίκτες δεν ήξεραν ποιον να αποκαλέσουν πια «boss», τον Σάνκλι ή τον Πέισλι; Μέσα στο πάθος του για την ομάδα, ο «Σανκς» δεν συνειδητοποιούσε ότι με τη στάση του υπονόμευε τον διάδοχό του και προκαλούσε σύγχυση.
Ο σύλλογος άρχισε σταδιακά να απομακρύνεται από τον πρώην ηγέτη του, ο οποίος βρήκε παρηγοριά στην ομάδα για την οποία παλαιότερα είχε δηλώσει ότι αν έπαιζε στην αυλή του θα έκλεινε τις κουρτίνες!
Ο Σάνκλι – ανήκουστο – έκανε όλο και περισσότερες εμφανίσεις στο προπονητικό κέντρο της Έβερτον παίζοντας με τους πιτσιρικάδες της ομάδας «διπλά», τα οποία όπως πάντα δεν τελείωναν ποτέ αν δεν κέρδιζε εκείνος. Ακόμα και στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ τον υποδέχονταν με ανοικτές αγκάλες, αλλά στη Λίβερπουλ συναντούσε ψυχρότητα ειδικά από τους διοικούντες, οι οποίοι ποτέ δεν χώνεψαν το νόημα μίας από τις πιο μνημειώδεις ατάκες του: «Σε μία ποδοσφαιρική ομάδα υπάρχει η ”Αγία Τριάδα”, αποτελούμενη από τους φιλάθλους, τους παίκτες και τον προπονητή. Η διοίκηση είναι μόνο για να υπογράφει τις επιταγές».
Το τέλος
Το 1974 ο Σάνκλι ως συνταξιούχος πλέον πήγε μαζί με τη σύζυγό του Νέσι στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ για να τιμηθεί ως Μέλος της Τάξης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ήταν μία σπάνια έξοδος για τη σύζυγό του, πέρα από τις ετήσιες διακοπές μίας εβδομάδας στο Μπλάκπουλ. Οι δυό τους συνέχισαν να μένουν στο ίδιο σπίτι που «έπιασαν» όταν μετακόμισαν στο Λίβερπουλ το 1959, κοντά στο προπονητικό κέντρο της Έβερτον. Στο ίδιο μέρος συνέχισε να ζει και η Νέσι Σάνκλι μετά την απώλεια του συζύγου της και μέχρι τον θάνατό της το 2002.
Ο Σάνκλι συνέχισε να ασχολείται με το ποδόσφαιρο ως σχολιαστής ραδιοφώνου και σύμβουλος σε Ρέξαμ και Τρανμίρ. Έχοντας περάσει αθλητική ζωή χωρίς ξενύχτι, ποτό και τσιγάρο, έπαιζε συχνά μπάλα με τους πιτσιρικάδες έξω από το σπίτι του μέχρι να πέσει το σκοτάδι, ή το .ματς να λήξει με νίκη της ομάδας του.
Το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου του 1981, διακομίστηκε στο νοσοκομείο λόγω καρδιακής προσβολής και στις 29 Σεπτεμβρίου, στις 00.30 τα ξημερώματα άφησε την τελευταία του πνοή. Εκείνη την ημέρα, η Λίβερπουλ και η Έβερτον ακύρωσαν τις προπονήσεις τους και το κόμμα των Εργατικών τήρησε σε συνεδρίασή του ενός λεπτού σιγής στη μνήμη του δηλωμένου σοσιαλιστή Σάνκλι.
Περίπου έναν χρόνο μετά, σε μία σεμνή τελετή, η Νέσι Σάνκλι εγκαινίασε την σιδερένια είσοδο μπροστά από την εξέδρα «Άνφιλντ Ρόουντ» του γηπέδου της Λίβερπουλ, με την επιγραφή «You” ll Never Walk Alone». Η συγκεκριμένη είσοδος είναι μέχρι σήμερα γνωστή ως «Shankly Gates». Αρκετά χρόνια αργότερα έγιναν και τα αποκαλυπτήρια του αγάλματός του έξω από το «Kop», ενώ και η παλιά του ομάδα Πρέστον έδωσε το όνομά του σε μία εξέδρα του γηπέδου της «Ντίπντεϊλ».
Η κληρονομιά του
Σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του, σε ερώτηση για το πώς θα ήθελε να τον θυμούνται, ο Σάνκλι απάντησε: «Βασικά σαν έναν έντιμο άνθρωπο σε ένα άθλημα από το οποίο συχνά λείπει η τιμιότητα. Θα ήθελα να αναγνωριστεί ότι δούλεψα έντιμα για τον λαό του Λίβερπουλ και του πρόσφερα ψυχαγωγία». Τα κατάφερε. He made people happy.
ΜΠΙΛ ΣΑΝΚΛΙ
Γεννήθηκε: 2/9/1913, Γκλένμπακ, Σκωτία
Πέθανε: 29/9/1981, Λίβερπουλ, Αγγλία
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΑΡΙΕΡΑ (Δεξί χαφ)
1931-32: Κρόνμπερι Έγκλιντον
1932-33: Καρλάιλ
1933-49: Πρέστον
Τίτλοι σαν παίκτης: 1 Κύπελλο Αγγλίας (Πρέστον, 1938)
ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗ ΚΑΡΙΕΡΑ
1949 – 1951: Καρλάιλ (Ποσοστό νικών: 44.44 %)
1951 – 1954: Γκρίμσμπι (Ποσοστό νικών: 58.75 %)
1954 – 1955: Γουόρκινγκτον (Ποσοστό νικών: 41.18 %)
1956 – 1959: Χάντερσφιλντ (Ποσοστό νικών: 36.57 %)
1959 – 1974: Λίβερπουλ (Ποσοστό νικών: 52.19 %)
Τίτλοι σαν προπονητής: 3 Πρωταθλήματα Αγγλίας (Λίβερπουλ, 1964, 1966, 1973), 2 Κύπελλα Αγγλίας (Λίβερπουλ, 1965, 1974), 4 Τσάριτι Σίλντ (Λίβερπουλ, 1964, 1965, 1966, 1974), 1 Κύπελλο ΟΥΕΦΑ (1973)
Ατομικές τιμητικές διακρίσεις: Προπονητής της χρονιάς (1973), Μέλος της Τάξης της Βρευτανικής Αυτοκρατορίας (OBE) 1974, Μέλος του αγγλικού ποδοσφαιρικού Hall of Fame (2002), Μέλος του σκωτσέζικου ποδοσφαιρικού Hall of Fame (2004).
ATAKEΣ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
«Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Είμαι πολύ απογοητευμένος από αυτή τη στάση. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι πολύ, πολύ σημαντικότερο απ’ αυτά».
«Αν είσαι πρώτος είσαι πρώτος. Αν είσαι δεύτερος δεν είσαι τίποτα».
«Ναι, ο Ρότζερ Χαντ χάνει μερικές ευκαιρίες, αλλά βρίσκεται σε καλή θέση για να τις χάσει». -Απαντώντας σε δημοσιογράφους για τις χαμένες ευκαιρίες του μεγάλου στάικερ των 60’s.
«Απλά βγες έξω και πέτα κανα-δυό χειροβομβίδες ολόγυρα γιέ μου». – Εξηγώντας στον Κέβιν Κίγκαν τι πρέπει να κάνει.
«Ξέρω ότι είναι μία θλιβερή περίσταση, αλλά πιστεύω ότι ο Ντίξι θα ήταν ευχαριστημένος γνωρίζοντας ότι ακόμα και νεκρός, μπορεί να προσελκύσει μεγαλύτερο κοινό στο ”Γκούντισον” από την Έβερτον Σάββατο απόγευμα». -Εκφωνώντας τον επικήδειο του θρύλου της Έβερτον Ντίξι Ντιν.
«Αν η Έβερτον έπαιζε στον κήπο μου θα έκλεινα τις κουρτίνες».
«Η ασθένεια δεν θα μπορούσε να με κρατήσει μακριά από αυτό το ματς. Αν είχα πεθάνει, θα τους έκανα να πάρουν το φέρετρο στο γήπεδο, να το καρφώσουν στις κερκίδες και να ανοίξουν μία τρύπα στο καπάκι». – Μετά τη νίκη επί της Έβερτον στον ημιτελικό Κυπέλλου του 1971.
«Ο πρόεδρος Μάο ποτέ δεν έχει δει μεγαλύτερη επίδειξη κόκκινης δύναμης». -Μιλώντας στους οπαδούς της Λίβερπουλ κατά την υποδοχή της ομάδας μετά τον χαμένο τελικό Κυπέλλου του 1971 με την Άρσεναλ.
«Για σένα είναι απλά ένα κασκόλ, γι’ αυτό το παιδί είναι η ζωή του». – Απευθυνόμενος σε έναν αστυνομικό που κλώτσησε ένα κασκόλ που πέταξε από το «Kop» στον Σάνκλι νεαρός οπαδός στους πανηγυρισμούς για την κατάκτηση του πρωταθλήματος το 1973.
«Δεν πειράζει Άλαν, τουλάχιστον τώρα θα μπορείς να παίζεις κοντά σε μία μεγάλη ομάδα» . – Σχολιάζοντας τη μεταγραφή του Άλαν Μπολ στην Έβερτον.
«Βγάλε αυτό τον επίδεσμο και τι εννοείς το γόνατό σου; Είναι το γόνατο της Λίβερπουλ!» – Απευθυνόμενος στον αμυντικό Τόμι Σμιθ που παρουσιάστηκε στην προπόνηση με επίδεσμο στο γόνατο.
«Αν δεν ξέρεις τι να κάνεις με τη μπάλα, πέτα τη στα δίχτυα και θα συζητήσουμε τις επιλογές σου αργότερα». – Προς τον επιθετικό Ίαν Σεντ Τζον.
«Στα χρόνια μου στη Λίβερπουλ λέγαμε πάντα ότι είχαμε τις δύο καλύτερες ομάδες στο Μέρσεϊσαϊντ: τη Λίβερπουλ και τις ρεζέρβες της Λίβερπουλ».
«Εσύ γιέ μου μπορείς να ξεκινήσεις επανάσταση σε νεκροταφείο!». – Προς τον αμυντικό Τόμι Σμιθ.
«Αν δεν μπορείς να πάρεις αποφάσεις στη ζωή, τότε είσαι επικίνδυνος. Καλύτερα να γίνεις βουλευτής!».