Ο Αμερικάνικος αθλητισμός (σε όλα τα ομαδικά σπορ) είναι ένα σκαλοπάτι πιο πάνω από οτιδήποτε άλλο κυκλοφορεί στον αθλητικό πλανήτη. Όποιος ασχολείται και δεν μπερδεύει τον αθλητισμό με άλλα πράγματα το ξέρει πολύ καλά. Δεν παύει όμως να έχει και τις παθογένειες της Αμερικάνικης κοινωνίας με πρώτο και καλύτερο τον άκρατο συντηρητισμό και την υποκρισία. Στα αμερικάνικα σπορ επιτρέπονται τα πάντα. Ακόμη και όσα… απαγορεύονται! Αρκεί να μη σε πιάσουν γιατί τότε αρχίζει το πρόβλημα.
Πρώτος το αντιλήφθηκε ο πανέξυπνος Ντέιβιντ Στερν. Όταν παρέλαβε τα ηνία του ΝΒΑ αρχές της δεκαετίας του ΄80 το πρωτάθλημα είχε τεράστιο πρόβλημα ναρκωτικών. Η κοκαϊνη ήταν ο αγαπημένος σύντροφος μεγάλων παικτών της εποχής. Και τα κρούσματα διαδέχονταν το ένα το άλλο. Ο Στερν πριν προλάβει να βάλει κανείς… χέρι στο πρωτάθλημα με όλα τα συνεπακόλουθα μόλις είδε την πρώτη σχετική ερώτηση στην αμερικάνικη γερουσία πήρε την κατάσταση στα χέρια του. Έβαλε υποχρεωτικούς ελέγχους για ναρκωτικά, έδιωξε 3-4 πολύ καλούς παίκτες, όπως ο Μίτσελ Γουίγκινς που κατέληξε να παίζει στη χώρα μας ή λίγο αργότερα ο πρόωρα χαμένος Ρόι Τάρπλεϊ και σίγασε ακαριαία τα κρίσιμα ερωτηματικά. Φυσικά, υπάρχει μια λεπτομέρεια: Ο πανέξυπνος πρώην δικηγόρος και για τριάντα χρόνια κομισάριος του ΝΒΑ ήξερε κάτι πολύ βασικό. Ακόμη και στον έλεγχο πρέπει να υπάρχουν όρια για να μη γίνει κάποιο…. μοιραίο λάθος. Οι εξετάσεις γίνονται σε προκαθορισμένες ημερομηνίες και οι παίκτες πρέπει να είναι ανόητοι για να πιαστούν. Οι περιπτώσεις παικτών που έχουν συλληφθεί για απαγορευμένες ουσίες ή ναρκωτικά στο ΝΒΑ είναι ελάχιστες και μετρημένες. Κανείς όμως δεν μπορεί να κατηγορήσει το ΝΒΑ ότι αποφεύγει τους ελέγχους ή ότι κάνει τα στραβά μάτια.
Αντίθετα, η διάδοση του ντόπινγκ θεωρείται δεδομένη στα άλλα δύο μεγάλα επαγγελματικά σπορ. Το φουτμπολ και το μπέιζμπολ. Στο φουτμπολ θεωρείται περίπου φυσιολογικό η χημική ενίσχυση των παικτών που έχουν μπροστά τους μια σεζόν με μόλις 17 αγώνες αλλά σε ένα σπορ πολύ σκληρό και πολύ απαιτητικό που έχει συνεχόμενες σωματικές επαφές. Εδώ γίνονται κανονικά έλεγχοι, έχουν συλληφθεί παίκτες, έχουν τιμωρηθεί αλλά οι περισσότεροι εξ΄ αυτών κάνουν την ίδια περίπου δήλωση μη…. μετάνοιας. Ζητάνε συγνώμη από την ομάδα, τους φιλάθλους και τους συμπαίκτες τους που τους συνέλαβαν όχι για το λάθος τους αλλά γιατί δεν μπορούν να βοηθήσουν την ομάδα για το διάστημα που είναι τιμωρημένοι! Με άλλα λόγια: Το ξέρετε όλοι τι γίνετε, ήμουν ο χαζός που με έπιασαν και για αυτό ζητάω συγνώμη.
Το μπέιζμπολ έμοιαζε για πολλά χρόνια το…. Βατικανό των επαγγελματικών σπορ. Το εθνικό άθλημα των ΗΠΑ ήταν ανέγγιχτο από νόμους και κανόνες. Δεν υπήρχαν έλεγχοι ντόπινγκ και η μοναδική νόρμα του πρωταθλήματος έλεγε ότι για να ελεγχθεί κάποιος παίκτης έπρεπε να γίνει καταγγελία από συμπαίκτη του!!! Απίθανο έτσι; Όλα αυτά μέχρι πριν από μια δεκαετία περίπου όταν ένας αμερικάνος γερουσιαστής ξεκίνησε μια τεράστια έρευνα. Μερικά χρόνια αργότερα παρουσίασε στη γερουσία ένα φάκελο με χιλιάδες σελίδες που περιείχε ανατριχιαστικές λεπτομέρειες και αποκαλύψεις. Το 60% των παικτών τουλάχιστον μια φορά είχε ανοίξει παρτίδες με το ντόπινγκ. Το υπόλοιπο 40% ντοπαριζόταν συστηματικά! Και μάλιστα με τις ευχές των ομάδων που επέτρεπαν εκείνη την εποχή στα αποδυτήρια τους να μπαίνουν οι «προσωπικοί γυμναστές» των σούπερ σταρ τους. Δηλαδή, αυτοί που φρόντιζαν να τους κρατάνε σε φόρμα για να αντέχουν τα 162 ματς που περιλαμβάνει η κανονική περίοδος. Το θρυλικό ντέρμπι για το ρεκόρ των homer runs που έγινε στα τέλη του περασμένου αιώνα μεταξύ του Μπάρι Μποντς του Σαν Φραντσίσκο και του Μαγκουάιρ του Σεν Λιούις κανείς πια δεν πιστεύει ότι ήταν προϊόν δύο τρομακτικών κορμιών. Αλλά σε μεγάλο βαθμό έπαιξε ρόλο η χημική υποστήριξη το “juice” όπως αποκαλούσαν τότε κωδικοποιημένα τις παράνομες ουσίες. Μετά το σκάνδαλο που ξέσπασε και στη δίνη του έπιασε και πολύ μεγάλα ονόματα της εποχής η MLB, η ομοσπονδία του μπέιζμπολ αποφάσισε να σώσει τουλάχιστον τα προσχήματα. Τώρα πια γίνονται έλεγχοι, 7-8 παίκτες τουλάχιστον κάθε σεζόν τιμωρούνται για χρήση απαγορευμένων ουσιών και από την τσιμπίδα δεν έχουν γλιτώσει και αρκετοί σταρ του εθνικού Αμερικάνικου σπορ. Ο μέσος Αμερικάνος φίλαθλος σοκαρίστηκε όταν ένας από τους πλέον προβεβλημένους παίκτες όλων των παικτών, ο Αλεξ Ροντρίγκεθ, βλέποντας μια έρευνα έτοιμη να τον ξεσκεπάσει έσπευσε να ομολογήσει ότι «ναι, παλαιότερα είχα κάνει το λάθος». Αυτό ουσιαστικά κόστισε ένα πρόωρο τέλος στην καριέρα του και μια κηλίδα που ενδέχεται να του κοστίσει μελλοντικά ακόμη και την είσοδο του στο Hall of Fame του αθλήματος.
Προς τι όλος αυτός ο εκτενής πρόλογος; Για να φτάσουμε στο πιο ενδιαφέρον κομμάτι του Αμερικάνικου αθλητισμού, το κολεγιακό πρωτάθλημα μπάσκετ που αυτές τις μέρες πήρε σειρά στη δίνη του κυκλώνα. Μια εκτεταμένη έρευνα του FBI με αφορμή τις καταγγελίες ενός χρεωκοπημένου οικονομικού σύμβουλου έγινε αφορμή να συλληφθούν 10 ασίσταντ κόουτς μεγάλων προγραμμάτων για χρηματισμό και άλλες παράνομες ενέργειες. Ήδη, όταν έγιναν οι πρώτες αποκαλύψεις οι Αμερικάνοι αρθρογράφοι μύρισαν σε ποια περιοχή τρέχει αίμα. Και μάλιστα αίμα… αριστοκρατικό. Στο πανεπιστήμιο του Λούιβιλ όπου πρώτος προπονητής ήταν μέχρι προχθές ο Πιτίνο. Όταν κάποιος που γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις στο κολεγιακό ακούσει το όνομα του Αμερικανού με ιταλικές ρίζες κόουτς πολύ απλά θα τον βάλει στην ίδια ευθεία με προπονητές θρύλους: Τον Ντιν Σμιθ, τον Μπόμπι Νάιτ, τον Ρόι Γουίλιαμς, τον Μάικ Σιζέφσκι. Ο Πιτίνο είναι απλά θρύλος, είναι ένας από τους πλέον ακριβοπληρωμένους προπονητές όλων των εποχών, έχει αναμορφώσει δύο τρία κολέγια και τα έχει μετατρέψει σε υπερδυνάμεις αλλά πλέον πολλοί μιλάνε για το τέλος της καριέρας του. Ένας από τους ασίσταντ που συνελήφθη ήταν δικός του συνεργάτης και πάνω από το πανεπιστήμιο του Λούιβιλ έπεσαν βαριά σύννεφα. Ο ίδιος πριν από μερικούς μήνες έσπευσε να δικαιολογηθεί ότι «δεν ήξερα τι γινόταν, δεν είχα πλήρη έλεγχο του προγράμματος». Και όσοι γνωρίζουν τι σημαίνει προπονητής σε κολεγιακή ομάδα έβαλαν απλά τα γέλια. Η φτηνή δικαιολογία του Πιτίνο δεν τον γλίτωσε από την απόλυση και πλέον οι περισσότεροι στις ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι από τη στιγμή που το όνομα του κηλιδώθηκε δεν υπάρχει προπονητικό μέλλον για τον 65χρονο κόουτς. Φυσικά, δεν θα πεινάσει αφού ήταν ένα brand name που παρήγαγε χρήμα με ουρά. Έχει σειρά εστιατορίων με το όνομα του, εκατομμύρια επενδύσεις σε διάφορες δουλειές και διαθέτει έναν από τους καλύτερους στάβλους παραγωγής αλόγων κούρσας με αρκετά απ΄ αυτά να έχουν κερδίσει στο παρελθόν και το μεγάλο ντέρμπι του Κεντάκι.
Φυσικά, η έρευνα του FBI για τον τρόπο που τα κολέγια πείθουν νεαρούς σταρ να παίξουν για λογαριασμό τους, τον έμμεσο χρηματισμό των οικογενειών τους, τις παράνομες παροχές σε είδος, τα ξέφρενα πάρτι με νοικιασμένες από τα πανεπιστήμια πόρνες απ΄δειξε το αυτονόητο: Αυτό που όλοι ήξεραν ή φαντάζονταν ότι γινόταν αλλά το αρτηριοσκληρωτικό NCAA πολύ απλά έκανε ότι αγνοούσε. Εξαντλούσε την αυστηρότητα του μόνο αν γινόταν κάποια καταγγελία ή αν από σπόντα γίνονταν γνωστά μερικά γεγονότα. Τώρα πια το NCAA δεν μπορεί να κρυφτεί. Και δεν μπορεί να υποκρίνεται ότι ο αθλητισμός που παράγει είναι ερασιτεχνικός. Τα κολέγια κερδίζουν δισεκατομμύρια από το μπάσκετ. Όχι μόνο από την μυθική τηλεοπτική συμφωνία ή τα εισιτήρια. Αλλά κυρίως από τη διαφήμιση και τα έμμεσα οφέλη. Ελάχιστοι για παράδειγμα θα γνώριζαν πόσο καλό ακαδημαϊκό πρόγραμμα έχει το Ντιουκ αν δεν είχε τόσες επιτυχίες εδώ και τρεις δεκαετίες η ομάδα μπάσκετ. Αυτές οι επιτυχίες εξαργυρώνονται με τα δίδακτρα των 70 ή των 100.000 δολαρίων το χρόνο από χιλιάδες φοιτητές. Οι διοικήσεις των πανεπιστημίων κλείνουν τα μάτια: Δεν τους νοιάζει πως οι προπονητές πείθουν τους νεαρούς αστέρες να παίξουν στην ομάδα τους. Δεν τους νοιάζει που δεν πατάνε στις τάξεις για μαθήματα. Δεν τους νοιάζει το γεγονός ότι πλέον οι περισσότεροι έφηβοι των ΗΠΑ χρησιμοποιούν ως γέφυρα τα πανεπιστήμια για να παίξουν εκεί ένα χρόνο και μόλις συμπληρώσουν το όριο ηλικίας να πάνε στο ΝΒΑ. Δεν τους νοιάζει καν που βρίσκεται όλο αυτό το «μαύρο» χρήμα γιατί για αυτό φροντίζουν οι θρυλικοί σύλλογοι αποφοίτων που θεωρούν υποχρέωση τους να βοηθήσουν με κάθε τρόπο το κολέγιο από όπου πέρασαν. Και αυτοί κάνουν όλη τη βρώμικη δουλειά.΄
Ακόμη και τα θρυλικά για την προσήλωση τους στα ακαδημαϊκά πρότυπα πανεπιστήμια της Ivy League μπήκαν στο κόλπο. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια δεν έδιναν αθλητικές υποτροφίες. Γεγονός που σήμαινε ότι ήταν πρακτικά αδύνατον να έχουν ανταγωνιστικές ομάδες. Τώρα πια ακόμη και ακαδημαϊκοί κολοσσοί όπως το Χάρβαρντ δίνουν αθλητικές υποτροφίες. Η έρευνα του FBI δεν σοκάρει. Πολύ απλά αποδεικνύει αυτό που οι περισσότεροι φαντάζονταν ότι συμβαίνει. Οι ποινές φυσικά που θα ακολουθήσουν θα είναι εξοντωτικές για τα προγράμματα που έχουν εμπλακεί. Θα καταστραφούν καριέρες. Αλλά το NCAA είναι πια προ των ευθυνών του. Και ίσως με αφορμή τα γεγονότα των τελευταίων ημερών να φτάσαμε πια και επίσημα στο τέλος της αθωότητα. Όποιος πάντως θελήσει να κάνει μια βουτιά στον απαγορευμένο κόσμο των μπασκετικών προγραμμάτων μπορεί να αναζητήσει μια ταινία που κυκλοφόρησε το μακρινό 1994 με τίτλο «Blue Chips» και περιγράφει λεπτομερώς τις πρακτικές των κολεγίων. Ούτε Χολιγουντιανά, ούτε δραματοποιημένα. Και αν κάποιος αναρωτηθεί φτάνοντας μέχρι εδώ «ωραία και εμάς τι μας ενδιαφέρουν όλα αυτά;» θα προσθέσουμε δύο τρεις προτάσεις: Η ελληνική πραγματικότητα, μικρότερη σε αθλητικό μέγεθος δεν διαφέρει πολύ. Παιδιά 14 και 15 ετών που θέλουν να παίξουν μπάσκετ έχουν ήδη μάνατζερ και στις ομάδες που βλέπετε να πρωταγωνιστούν στα παιδικό-εφηβικά πρωταθλήματα γίνεται σφαγή για την προσέλκυση ταλέντων. Ορισμένες δίνουν και μισθούς αλλά οι περισσότερες τάζουν κάτι σημαντικότερο: Τα περιβόητα μόρια για την είσοδο στις ανώτερες σχολές. Είναι και το μπάσκετ μια μορφή παραπαιδείας στον τόπο μας.