Σε μάστιγα της εποχής μας έχει εξελιχθεί η παιδοφιλία, με τα περιστατικά σε βάρος μικρών παιδιών, από διεστραμμένους δράστες, που προκαλούν φρίκη και αντιμετωπίζουν σχεδόν καθημερινά οι αρμόδιοι αξιωματικοί και ψυχολόγοι της Ελληνικής Αστυνομίας, να αυξάνουν συνεχώς. Το έργο τους πολύ δύσκολο, αφού πρέπει, όχι απλώς να διαλευκάνουν σοβαρές υποθέσεις και να φτάσουν στη σύλληψη των δραστών, αλλά ταυτόχρονα να μην “πληγώσουν” παιδικές ψυχές, που έχουν βιώσει εφιαλτικές καταστάσεις.
Δράστες κυρίως είναι άτομα του στενού ή ευρύτερου οικογενειακού ή και φιλικού περιβάλλοντος, αλλά και εντελώς άγνωστα», τονίζει στο Πρακτορείο ο προϊστάμενος της Υποδιεύθυνσης Ανηλίκων, αστυνομικός υποδιευθυντής Γιώργος Μπουροδήμος.
«Οι ανήλικοι», συνεχίζει, «χρειάζονται ειδική προστασία και μέριμνα, ιδιαίτερα για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησής τους. Προσβλέπουμε στην χωρίς καθυστέρηση ενημέρωση – καταγγελία για κάθε περιστατικό, ώστε να εκδηλώσουμε την άμεση ανταπόκρισή μας. Θεωρούμε ότι η επιστημονική διερεύνηση των υποθέσεων με τη συνδρομή των ψυχολόγων μας και το ομαδικό πνεύμα, αποτελεί ξεχωριστό στοιχείο της Υπηρεσίας μας. Παράλληλα, ιδιαίτερη σημασία δείχνουμε στην ενημέρωση του κοινού για τους ανήλικους θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, ενώ συμμετέχουμε στην καμπάνια «Το Μυστικό της Νίκης», στο πλαίσιο της εκστρατείας «ένα στα πέντε» του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης».
Ο χειρισμός των υποθέσεων με παιδιά θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, αποτελεί μια ξεχωριστή διαδικασία. «Αυτό συμβαίνει, κυρίως, λόγω της ηλικίας των βασικών μαρτύρων που είναι τα παιδιά. Απαιτεί ομαδική δουλειά για το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της συλλογής των στοιχείων», τονίζει ένα από τα πιο έμπειρα στελέχη της Υποδιεύθυνσης Ανηλίκων, η τμηματάρχης, αστυνόμος Α΄, Γεωργία Πατρωνούδη. «Για εμάς που εργαζόμαστε με τα παιδιά και γνωρίζουμε τις ιδιαιτερότητές τους, λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, είναι πολύ σημαντικό, κατά την έρευνα μας, να αποτυπωθούν τα πραγματικά περιστατικά της κάθε υπόθεσης, με σεβασμό προς το παιδί – θύμα σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά και καταγραφή της άποψης του προσώπου που κατηγορείται».
Καίριος είναι ο ρόλος των ψυχολόγων της ΕΛ.ΑΣ όσον αφορά στην αντιμετώπιση των παιδιών – θυμάτων. «Εμείς, οι ψυχολόγοι, καλούμαστε να εκτιμήσουμε την ψυχική κατάσταση και την αντιληπτική ικανότητα του θύματος, να προετοιμάσουμε το παιδί για την εξέτασή του ως μάρτυρα και να διατυπώσουμε τις διαπιστώσεις μου σε γραπτή έκθεση, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της δικογραφίας. Στη συνέχεια είμαστε παρόντες κατά τη διάρκεια της κατάθεσης του παιδιού στους προανακριτικούς υπαλλήλους», επισημαίνει ο ψυχολόγος – αστυνόμος Α’ , Νίκος Σταματογιάννης.
«Ο ρόλος του ψυχολόγου, πέρα από τα προαναφερθέντα που ορίζονται από το νόμο», προσθέτει, «συνίσταται αρχικά στο να κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού, δεδομένου ότι αυτό καλείται να μοιραστεί μια πολύ τραυματική για το ίδιο εμπειρία σε άγνωστους ανθρώπους. Χτίζει ένα περιβάλλον προστασίας και ασφάλειας, προκειμένου να νιώσει το παιδί άνετα ώστε να καταθέσει την «εμπειρία του». Παράλληλα, βασικός στόχος είναι η αποφυγή δευτερογενούς κακοποίησης, εξαιτίας της αναβίωσης του τραύματος στο παιδί”.
Σημαντική δυσκολία εμφανίζουν υποθέσεις κατά τις οποίες ο δράστης ανήκει στο πολύ στενό περιβάλλον του παιδιού. «Τότε το παιδί, εκτός από τα βαθειά συναισθήματα προδοσίας και ενοχής που βιώνει αισθάνεται ότι φέρει επάνω του όλη την ευθύνη για τη διασάλευση και τυχόν διάσπαση του οικογενειακού του πλαισίου», υπογραμμίζει, από την πλευρά της, η ψυχολόγος – αστυνόμος Β΄, Κωνσταντίνα Κωστάκου.
«Χαρακτηριστικά», συνεχίζει, «είναι τα παραδείγματα όπου τα παιδιά αντιμετωπίζονται με δυσπιστία από τους οικείους τους ή τους ασκείται πίεση να μην καταθέσουν ή να αποσύρουν την κατάθεσή τους. Είναι ενδεικτική η υπόθεση με διετή κακοποίηση έφηβης από τον πατέρα της, όπου η μητέρα αρνήθηκε πλήρως τη στήριξή της απέναντι στην ανήλικη. Συνέχισε δε να δυσπιστεί και να την ενοχοποιεί ακόμη και μετά από την ομολογία του πατέρα, καθώς και την εγκληματολογική και ιατροδικαστική επιβεβαίωση της κακοποίησης.
Ως προς την αντιμετώπιση των παιδιών – θυμάτων, από τους ψυχολόγους, η κ.Κωστάκου διευκρινίζει:
«Τα παιδιά τα ρωτάμε πάντοτε τι έγινε, πώς έγινε, πότε έγινε αλλά ποτέ «γιατί» έγινε… Πρόκειται για μία ερώτηση η οποία ενδέχεται να ενοχοποιεί το παιδί… Μοιάζει σαν να το ρωτάμε «γιατί επέτρεψες να συμβεί»…
Στατιστικά στοιχεία
– Το 70% των δραστών είναι Έλληνες και το 30% αλλοδαποί.
– Το 40% αυτών βρίσκεται στην ευρύτερη οικογένεια του παιδιού (πατέρας, πατριός, παππούς, θείος, νονός, κλπ.), το 50% βρίσκεται στο περιβάλλον του παιδιού (οικογενειακός φίλος, δάσκαλος, προπονητής, κλπ.) και μόνο το 10% των δραστών είναι άγνωστοι στο παιδί.
– Ως προς τα θύματα, το 35% αυτών είναι αγόρια και το 65% κορίτσια.
Το προφίλ του παιδόφιλου
– Ο παιδόφιλος είναι συνήθως άντρας, άνω των 30 ετών, ελεύθερος, με λίγους φίλους της ηλικίας του.
– Αν είναι παντρεμένος, πιθανότατα έχει περιορισμένη ή και καθόλου ερωτική ζωή με τη σύντροφό του.
– Συχνά είναι αξιοσέβαστο και γνωστό μέλος της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας.
– Πολλές φορές συμβαίνει να έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά και ο ίδιος ως παιδί και τα θύματά του είναι της ίδιας περίπου ηλικίας που είχε αυτός όταν κακοποιήθηκε.
– Ο παιδόφιλος ανήκει συνήθως στο περιβάλλον του παιδιού ή και της οικογένειας. Μπορεί να είναι ο δάσκαλος, ο προπονητής, ο γείτονας, ο θείος, ο πατριός ή κάποιο άλλο άτομο «υπεράνω πάσης υποψίας», μερικές φορές και άγνωστο στο θύμα.
Μεθοδολογία προσέγγισης των παιδόφιλων
– Ο παιδόφιλος συχνάζει σε χώρους με παιδιά, όπως παιδικές χαρές, εμπορικά κέντρα, internet café και προτιμά παιδικές ενασχολήσεις και παιχνίδια. Χρησιμοποιεί τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, myspace, κλπ.), προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση σε παιδιά και παίζει παιχνίδια με παιδιά στο διαδίκτυο.
– Εργάζεται με παιδιά ή σε χώρους που συχνάζουν αυτά, όπως σχολεία, αθλητικά κέντρα, παιδότοποι, κλπ. Αν είναι άνεργος μπορεί να προσφέρει εθελοντικά σε τέτοια μέρη.
– Στοχεύει, κατά περίπτωση, σε συγκεκριμένες ηλικίες και φύλο. Συνήθως είναι παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όταν δηλαδή δεν έχουν ακόμα σεξουαλικές εμπειρίες, αλλά βρίσκονται στη φάση της εξερεύνησης και ανακάλυψης της σεξουαλικότητάς τους. Επιλέγει συνήθως παιδιά του αντίθετου φύλου και είναι λιγότερο συχνές οι περιπτώσεις ομοφυλόφιλων.
– Επιλέγει παιδιά ντροπαλά, συνεσταλμένα και ευάλωτα, που προέρχονται από οικογένειες προβληματικές ή με μειωμένους πόρους ή και οικογένειες που οι γονείς λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι στην εργασία τους.. Κερδίζει την εμπιστοσύνη των παιδιών, αλλά και της οικογένειας πολλές φορές.
– Προσπαθεί να γίνει φίλος με το παιδί και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του. Λέει στα παιδιά ότι είναι σπουδαία ή πολύ ώριμα, στοχεύει στην ανάγκη τους να ακουστούν και να βρεθεί κάποιος που τα καταλαβαίνει. Δρα μεθοδικά και με υπομονή. Αρχικά μπορεί να χρησιμοποιεί τσιμπήματα, γαργαλητά, χάδια, να ζητάει από το παιδί να τον φιλάει και προχωρά ανάλογα με τις αντιδράσεις του παιδιού. Αν βρει πρόσφορο έδαφος προσπαθεί να εμπλέξει τα παιδιά σε σεξουαλικού περιεχομένου δραστηριότητες.
Οδηγίες προς τα παιδιά
Έχε υπόψη σου ότι:
-Ένας ενήλικος δεν πρέπει ποτέ να ζητάει από ένα παιδί να αγγίξει τα γεννητικά του όργανα.
-Κανένας ενήλικος δεν πρέπει να αγγίζει τα γεννητικά σου όργανα εκτός αν είναι γιατρός στο ιατρείο του.
-Κανένας ενήλικος δεν πρέπει να σου ζητήσει να κάνεις οτιδήποτε μαζί του ενώ είσαι γυμνός.
-Κανένας ενήλικος δεν πρέπει να σου ζητάει να κρατήσεις κάτι κρυφό ή μυστικό από τους γονείς σου, κυρίως κάτι που αφορά εσένα.
Πες «όχι» όταν:
-Ένας ενήλικος σου ζητά να κάνεις κάτι που ξέρεις ότι είναι λάθος.
-Ένας ενήλικος θέλει να σε αγγίξει κάπου που δε θέλεις εσύ.
-Ένας μεγάλος κάνει κάτι στο σώμα σου, που σε κάνει να νιώθεις περίεργα ή και να πονάς μέσα σου.
-Ένας ενήλικος σου ζητά να κάνεις κάτι και να μην το πεις στους γονείς σου.
Ξεχώρισε το «δώρο» από τη «δωροδοκία»:
-Δώρο είναι κάτι που σου δίνει κάποιος γιατί σε αγαπάει.
-Δωροδοκία είναι όταν κάποιος σου δίνει κάτι ή σε αφήνει να κάνεις κάτι και ζητάει αντάλλαγμα για αυτό.
Προστασία στο διαδίκτυο:
-Ρύθμισε την ασφάλεια του λογαριασμού σου (στο facebook, myspace, friendster, κλπ.), ώστε να μπορούν μόνο οι «φίλοι» σου να δουν λεπτομέρειες του προφίλ σου.
-Χρησιμοποίησε μια φωτογραφία προφίλ που να μη δείχνει το πρόσωπό σου ή να εμφανίζει άλλες πληροφορίες για εσένα.
-Μη δίνεις πληροφορίες για το σχολείο σου, το πού μένεις ή το τηλέφωνό σου.
-Μην κάνεις «φίλους» άτομα που δεν έχεις γνωρίσει προσωπικά.
-Μη συναντάς άτομα που έχεις «γνωρίσει» στο διαδίκτυο, χωρίς την παρουσία ενός από τους γονείς σου.
Οδηγίες προς τους γονείς
-Σε κάθε περίπτωση, αντί να προσπαθούν οι γονείς να εντοπίσουν έναν παιδόφιλο, είναι πιο χρήσιμο να κάνουν το παιδί τους δυσκολότερο «στόχο» για τον επίδοξο παιδόφιλο, ο οποίος προτιμά τα ευάλωτα παιδιά. Το παιδί που λαμβάνει αγάπη, προσοχή και υποστήριξη από το σπίτι του δε θα την αναζητήσει αλλού.
-Να δίνουν στο παιδί τους την προσοχή που χρειάζεται, ώστε ο παιδόφιλος θα στρέψει τη δική του προσοχή αλλού. Το να κερδίσει ο παιδόφιλος την εμπιστοσύνη του παιδιού δεν είναι αρκετό, χρειάζεται και τις κατάλληλες ευκαιρίες (τόπο, χρόνο).
-Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι οι γονείς να χτίσουν μία σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί, στην οποία εκείνο θα νιώθει ελεύθερο να κουβεντιάσει οτιδήποτε του συμβαίνει, χωρίς να φοβάται ή να ντρέπεται.
-Τέλος, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από πολύ μικρή ηλικία είναι απαραίτητη, ώστε το παιδί να μάθει να διαχειρίζεται το σώμα του και να μην αναζητεί τέτοιες πληροφορίες από τρίτους.
Σε περίπτωση που κάποιος υποψιάζεται ή έχει ενδείξεις ότι κάποιος ενήλικος ασελγεί σε βάρος ανηλίκων μπορεί να απευθυνθεί:
-Στην Υποδιεύθυνση Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής – Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, 3ος όροφος, τηλ. 210 6476370.
-Στο Τμήμα Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου 326, τηλ. 2310 388456-8.
Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης – παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας, μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει με τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, στα τηλέφωνα 11188 και 210-6476464.