Μπορεί πολύ εύκολα κανείς να αντιληφθεί τις διαφορές του ποδοσφαίρου στα πρώτα είκοσι χρόνια της εθνικής κατηγορίας και από τη στιγμή που έγινε επαγγελματικό, το καλοκαίρι του 1979. Εκτός από τις αυτονόητες (σύσταση ανώνυμων εταιρειών, αμοιβές όλων των ποδοσφαιριστών κλπ), μία βασική είναι ο τρόπος που έβλεπαν οι παράγοντες και ευρύτερα οι άνθρωποι του ποδοσφαίρου το ίδιο το άθλημα. Οι προπονητές δεν αποτελούσαν το εύκολο θύμα, ο στόχος του πρωταθλήματος δεν ήταν ζήτημα ζωής ή θανάτου, ο κόσμος γέμιζε τα γήπεδα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Άλλος κόσμος δηλαδή. Στις είκοσι σεζόν της Α εθνικής, τις δεκαετίες 60 και 70 δηλαδή, είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παναθηναϊκός μόλις σε τέσσερις περιόδους άλλαξε κατά τη διάρκειά τους προπονητή. ΑΕΚ και ΠΑΟΚ σε έξι και Ολυμπιακός σε εννιά. Ιδίως για τον Παναθηναϊκό, τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της διοργάνωσης, από το καλοκαίρι του 59 ως και το τέλος της σεζόν 1973-74, μόλις μία φορά αντικατέστησε μεσούσης της χρονιάς προπονητή. Ήταν το 1967-68, όταν στον πάγκο του “τριφυλλιού” κάθισαν κατά σειρά οι Μπέλα, Πετρόπουλος και Χόχμπεργκ. Επίσης εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι οι “πράσινοι” σ’ αυτά τα 15 χρόνια είχαν συνολικά πέντε τεχνικούς. Ο στρατιώτης της ομάδας Αντώνης Μηγιάκης, που ήταν στην πρώτη χρονιά της εθνικής κατηγορίας, ο Άγγλος Χάρι Γκέιμ για τρεις σεζόν, ο Κροάτης Στίεπαν Μπόμπεκ για τέσσερις, ο πολύ μεγάλος Έλληνας Λάκης Πετρόπουλος για δύο και ο παγκόσμιος Φέρεντς Πούσκας για τρεις.
Η τρέχουσα δεκαετία “σκότωσε” τους προπονητές
Μέχρι τη δεκαετία του 2010 μόλις μία φορά σε πενήντα χρόνια εθνικού ποδοσφαίρου οι τέσσερις “μεγάλοι” του είχαν αλλάξει, κατά τη διάρκεια της ίδιας σεζόν, προπονητή. Είναι ο πρώτος χρόνος του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, τη σεζόν 1979-80. Η ΑΕΚ ξεκίνησε με τον Στεσλ και ολοκλήρωσε με τον Παπαποστόλου. Ο Ολυμπιακός άρχισε με τον Βεσελίνοβιτς, συνέχισε με τον Μπέμπη και τελείωσε τη περίοδο με τον Γκόρσκι. Στον Παναθηναϊκό τέσσερις κάθισαν στον πάγκο: Πετρόπουλος, Γαζής, Πεζάολα και Παπαεμμανουήλ κατά σειρά. Στον ΠΑΟΚ Πίχατσεκ και Λόραντ ήταν οι δύο που ηγήθηκαν προπονητικά της ομάδας.
Στην τελευταία δεκαετία πάντως, οι αλλαγές τεχνικών έχουν γίνει σαν… τα πουκάμισα. Σερί άσχημων αποτελεσμάτων, ευρεία ήττα σε ντέρμπι, απώλεια στόχου, η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη. Σπάνια προσμετρώνται στοιχεία όπως ο χρόνος, η έλλειψη στο ρόστερ. Τις σεζόν 2010-11 και 2012-13 και οι τέσσερις “μεγάλοι” άλλαξαν τον τεχνικό που είχαν στην αφετηρία της περιόδου.
Από το 2009-10 μέχρι και σήμερα, από τον πάγκο της ΑΕΚ έχουν περάσει 15 προπονητές, με τον Μανόλο Χιμένεθ σε δύο διαφορετικές περιόδους και δεν καταγράφουμε τα πεπραγμένα της ομάδας μακριά από τη μεγάλη κατηγορία. Στον πάγκο του Ολυμπιακού κάθισαν 20 προπονητές, με τον Τάκη Λεμονή να αναλαμβάνει δύο φορές. Ο Παναθηναϊκός έχει τις λιγότερες αλλαγές, με 12 κόουτς και ο ΠΑΟΚ 15, με τον Γιώργο Γεωργιάδη να καθοδηγεί την ομάδα τρεις φορές, ως αντικαταστάτης προπονητής.