Ραγδαία αύξηση των περιστατικών ρατσιστικής βίας υπήρξε μέσα σε έναν χρόνο, καθώς το 2015 καταγράφηκαν 273 περιστατικά, ενώ το 2014 τα περιστατικά ήταν μόλις 83. Οι δυο ομάδες-θύματα που δέχονται πιο συχνά ρατσιστική βία είναι οι πρόσφυγες και τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανς, Κουήρ, Μεσοφυλικοί). Στο μεταξύ, όλο και περισσότερο στοχοποιούνται οι ακτιβιστές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτά τα είναι βασικά συμπεράσματα σύμφωνα με την ετήσια έκθεση 2015 που παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου στην ΕΣΗΕΑ, το «Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας». Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, σημαντικός παραμένει ο αριθμός καταγεγραμμένων περιστατικών στα οποία εμπλέκονται και ένστολοι. «Γι' αυτό και παρατηρείται μια έλλειψη εμπιστοσύνης των θυμάτων κι άρα δεν απευθύνονται στις Αρχές» δήλωσε η συντονίστρια του «Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας», Τίνα Σταυρινάκη που έκανε λόγο για κορυφή του παγόβουνου όσον αφορά την ρατσιστική βία, καθώς «ακόμη υπάρχει η οργανωμένη βία στις γειτονιές».
Συγκεκριμένα, το 2015 καταγράφηκαν 273 περιστατικά με περισσότερα από 300 θύματα. Στα 75 περιστατικά στοχοποιήθηκαν πρόσφυγες ή μετανάστες λόγω εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, θρησκείας ή χρώματος. Στα 185 περιστατικά θύματα ήταν ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Μάλιστα, σε ένα περιστατικό θύμα έπεσε και άτομο ΑμεΑ που στοχοποιήθηκε και λόγω αναπηρίας, ενώ σε 10 περιστατικά τα θύματα στοχοποιήθηκαν ως ακτιβιστές.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο χώρος που έλαβαν χώρα τα περιστατικά, αφού έντεκα περιστατικά συνέβησαν στο σχολείο, 19 έγιναν σε καταστήματα, χώρους εργασίας του θύματος ή του δράστη, 120 περιστατικά συνέβησαν σε δημόσιο χώρο, 28 σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και σταθμούς, 9 σε αστυνομικά τμήματα, χώρους κράτησης ή φιλοξενίας, 5 στο διαδίκτυο, 4 τηλεφωνικά, ενώ ρατσιστική συμπεριφορά επιδείχθηκε και σε νοσοκομείο και μουσείο από εργαζομένους σε αυτούς τους χώρους.
Τα χαρακτηριστικά των επιθέσεων είναι κυρίως βαριές σωματικές βλάβες, βιασμοί, εμπρησμοί, περιστατικά ασέλγειας, εξυβρίσεις, απειλές, φθορά ξένης περιουσίας. Σε 225 περιστατικά οι δράστες των επιθέσεων ήταν άντρες, σε 23 περιστατικά ήταν γυναίκες και σε 19 περιστατικά η επίθεση προήλθε από μεικτές ομάδες ανδρών και γυναικών.
Οι δράστες στην συντριπτική τους πλειονότητα είναι Έλληνες (235 περιστατικά), 6 επιθέσεις από μεικτές εθνοτικά ομάδες με την συμμετοχή Ελλήνων και σε 8 περιστατικά οι δράστες ήταν αλλοδαποί.
Αστυνομική βία
Το 2015 καταγράφηκαν 16 περιστατικά στα οποία οι δράστες ήταν ένστολοι, είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με άλλους θύτες. Στα 11 περιστατικά στοχοποιήθηκαν πρόσφυγες και μετανάστες και σε 5 περιστατικά στοχοποιήθηκαν άτομα ΛΟΑΤΚΙ. Τα θύματα υπέστησαν σωματικές βλάβες, απειλές, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις κατά προσφύγων και μεταναστών, οι ένστολοι κατέφυγαν σε αδικαιολόγητη άσκηση βίας.
Για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων, όπως αναφέραμε, ο γγ Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κωστής Παπαϊωάννου ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση ενός ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης αστυνομικής βίας σε συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Τέλος, το «Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας» επισημαίνει τη σπουδαιότητα του ρόλου των μαρτύρων, ενώ υπογραμμίζει ότι η Πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει την ουσιαστική πρόσβαση των θυμάτων στις αστυνομικές και δικαστικές αρχές. Το 2015 το υπουργείο Δικαιοσύνης έλαβε μια σειρά μέτρων για την καταπολέμηση του ρατσιστικού εγκλήματος.