Παραδοσιακά, η πρώτη μέρα των Καννών έχει δύο σημαντικούς σταθμούς: την παρουσίαση της Κριτικής Επιτροπής, στην πρώτη επίσημη συνέντευξη Τύπου του φεστιβάλ, και την έναρξη του φεστιβάλ – με το στρώσιμο του κόκκινου χαλιού και την λαμπερή του πρεμιέρα.
Χθες, όλα είχαν και μία έξτρα αξία. Πρώτον, γιατί στην Κριτική Επιτροπή φέτος βρίσκεται ο Γιώργος Λάνθιμος (μην ξεχνάμε ότι ο Ελληνας σκηνοθέτης ξεκίνησε από τις Κάννες, ακριβώς 10 χρόνια πριν, με τον «Κυνόδοντα» να κερδίζει το πρώτο βραβείο στο τμήμα «Ενα Κάποιο Βλέμμα») κι, επιπλέον, γιατί πρεμιέρα ήταν η πολυαναμενόμενη νέα ταινία του Τζιμ Τζάρμους, «The Dead Don’t Die», ένα χιουμοριστικό b-movie με ζόμπι και cult cast πρωταγωνιστών.
Ολα λοιπόν προμήνυαν για μία πρώτη μέρα που θα άφηνε ιστορία.
Ηταν όμως έτσι;
Συνέντευξη Τύπου της Κριτικής Επιτροπής.
Οπως συνηθίζεται, το μεσημέρι πριν την πρεμιέρα, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, Τιερί Φρεμό, παρουσιάζει στους δημοσιογράφους και το κοινό την Κριτική Επιτροπή του φεστιβάλ. Τους καλλιτέχνες και δημιουργούς που θα αποφασίσουν για το Χρυσό Φοίνικα.
Πρόεδρος φέτος, ο διπλά οσκαρικός μεξικανός σκηνοθέτης («Birdman», «Η Επιστροφή») Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου, ο οποίος υποσχέθηκε να «μην κρίνει» όσο να αφήσει τον εαυτό του να επικοινωνήσει με τις ταινίες και το σινεμά του κόσμου.
Δεν μου αρέσει ο όρος “κρίνω” μια ταινία «Πρώτα από όλα είναι μεγάλη τιμή και απίστευτη χαρά να βρίσκομαι σε αυτή τη θέση που μου πρότεινε το Φεστιβάλ Καννών – ανάμεσα σε μία φανταστική ομάδα εκλεκτών συναδέλφων και φίλων. Μαζί θα βρούμε τον τρόπο προσέγγισης, μαζί θα ανταποκριθούμε απέναντι σε μια τέτοια ευθύνη. Εγώ θα ήθελα να δούμε τι θα μας αγγίξει, τι θα μας χαστουκίσει, τι θα μας προκαλέσει, τι θα μας ενοχλήσει. Δεν ξέρω πώς θα το κάνουμε. Δεν ξέρω τι θα πει Πρόεδρος, για να σας πω την αλήθεια. Εγώ δεν μπορώ να επιβληθώ στο σετ, ή στην οικογένεια μου, θα μπορέσω στην κριτική μου επιτροπή; (γελάει). Πάντως εύχομαι να χρησιμοποιήσουμε την καρδιά μας ως οδηγό. Για αυτό και δεν μου αρέσει ο όρος “κρίνω”. Δεν ήρθαμε για να κρίνουμε τις ταινίες ή τους συναδέλφους μας. Ηρθαμε για να εκτεθούμε στο σινεμά του κόσμου και να επηρεαστούμε και να μάθουμε από αυτό. Οι διαγωνισμοί είναι πάντα κάτι το πολύ περίεργο. Ο ανταγωνισμός στο σινεμά είναι κάτι τόσο ξένο. Εμείς είμαστε εδώ γιατί το αγαπάμε και το υπηρετούμε με πάθος…»
Mεξικανός στην Προεδρία των Καννών, Ντόναλντ Τραμπ στην Προεδρία των Η.Π.Α
«Ναι, χαίρομαι για τη θέση που παίρνει το φεστιβάλ Καννών να με τοποθετήσει στην Προεδρία της Κριτικής Επιτροπής σε καιρούς που ο πλανητάρχης θεωρεί ότι οι μεξικάνοι είμαστε κατώτεροι, ανεπιθύμητοι. Είναι μία δήλωση αυτό από μόνο του και είμαι πολύ χαρούμενος. Ο τρόπος που επέλεξα να αντιδράσω στον Ντόναλντ Τραμπ ήταν το virtual reality installation που έφερα στις Κάννες το 2017. Αντέδρασα μέσα από τη δουλειά μου σε όσα συμβαίνουν στα σύνορα ανάμεσα στο Μεξικό και τις ΗΠΑ. Και στα σύνορα όλου του κόσμου. Για μένα αυτό το έργο ήταν ο τρόπος μου να εκφράσω πόσο λάθος, πόσο ανελέητο, πόσο επικίνδυνο είναι να συγχέεις τους πιο ευάλωττους, τους πιο εκτεθειμένους, τους πιο φτωχούς ανθρώπους με κάτι αυτόματα απειλητικό για την κοινωνία σου. Οι μετανάστες είναι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από αβάσταχτες συνθήκες ζωής, διακινδυνεύουν τις ζωές τους και τις ζωές των παιδιών τους στην έρημο κι όλα αυτά για να επιβιώσουν….»
«Κι ο Ντόναλντ Τραμπ και οι όμοιοί του κυβερνούν με ρητορικές μίσους, με ψέματα και θυμό που αναμοχλεύει το φόβο στην καρδιά της αμερικανικής κοινωνίας. Ολοι ξέρουμε πώς τελειώνει μία τέτοια ιστορία. Με επιστροφή στο 1939. Το είδαμε, το ζήσαμε. Το ξεχάσαμε; Ως καλλιτέχνης, δεν είμαι πολιτικός, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να καταθέτω έργο από την καρδιά μου και να παρουσιάζω τους συμπολίτες μου όπως ακριβώς είναι. Η άγνοια είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που προκαλεί τρόμο και μετά μίσος. Το σινεμά μπορεί να σου δείξει τον κόσμο. Να κατανικήσει την άγνοια. Και να προτείνει ότι το διαφορετικό δεν σου αφαιρεί κάτι, σου προσθέτει. Για αυτό πρέπει να υπάρχει διανομή ταινιών, ξενόγλωσσων και διεθνών, στην Αμερική. Ετσι ώστε ο κόσμος να βλέπει σινεμά από όλο τον κόσμο…»
Η πολυπολιτισμικότητα της Κριτικής Επιτροπής Το διαφορετικό πολιτισμικό background όσο και οι διαφορετικές εμπειρίες στο χώρο του σινεμά, κάνουν την φετινή επιτροπή ένα ενδιαφέρον κράμα: από την πιτσιρίκα αμερικανίδα ηθοποιό Ελ Φάνινγκ (εσείς, θυμόσασταν ότι 7 ετών έπαιξε την κόρη των Μπραντ Πιτ και Κέιτ Μπλάνσετ στο «Βαβέλ» του… Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου; Γιατί ο ίδιος γέλασε και κούνησε το κεφάλι του: «Ω, αυτό με κάνει να νιώθω τόσο γέρος») στον Πολωνό μάστερ Πάβελ Παβλικόφσκι, από την Αφρικανή ηθοποιό και σκηνοθέτη Μαϊμούνα Ν’ Ντιάγιε στον γιουγκοσλαβικής καταγωγής Γάλλο κομίστα Ενκι Μπιλάλ κι από τον Ρομπέν Καμπιγιό που πρόπερσι θα έπρεπε να είχε φύγει με το Χρυσό Φοίνικα για το «120 Χτύποι», στον Γιώργο Λάνθιμο που 10 χρόνια πριν είχε κάνει την πρεμιέρα του στο φεστιβάλ με τον «Κυνόδοντα», όλοι έχουν άλλο βλέμμα, διαφορετικό στιλ, κι ίσως άλλο εκτόπισμα, αλλά ταυτόχρονα μία κοινή δύναμη στη ρότα που χαράζουν στο κινηματογραφικό τοπίο.
Ρωτήσαμε τον Γιώργο Λάνθιμο πώς κοιτά πίσω στο 2009 όταν ήρθε στις Κάννες με τον «Κυνοδοντα» (κι έφυγε με το βραβείο του «Un Certain Regard») και τι περιμένει να αποκομίσει από τη φετινή εμπειρία του ως μέλος της επιτροπής.
«Πέρασαν 10 χρόνια ήδη; Οταν παρουσίαζα με τρεμάμενη φωνή τον “Κυνόδοντα” δεν ήξερα τι σημαίνει ακριβώς το Φεστιβάλ Καννών. Δεν είχα ποτέ μία τέτοιου είδους εμπειρία για να συγκρίνω. Σίγουρα λοιπόν, η τελευταία δεκαετία ήταν ένα πολύ μεγάλο ταξίδι για μένα. Βέβαια, και στα χρόνια που ακολούθησαν, το άγχος, το βάρος, το τρέμουλο δεν έφυγαν ποτέ, με ακολουθούσαν σε κάθε νέα ταινία. Για αυτό και είμαι πολύ χαρούμενος κι εξαιρετικά ανακουφισμένος που φέτος επισκέπτομαι το φεστιβάλ από αυτή την τιμητική θέση: να δω ταινίες συναδέλφων κι όχι να παρουσιάσω τις δικές μου…»
«Υπάρχει μία μεγάλη συζήτηση και μία μεγάλη ευθύνη για το πώς βλέπουμε ταινίες. Πώς μπορεί κανείς να παραμείνει ανοιχτός σε ό,τι νέο το σινεμά έχει να προτείνει. Να το δει με άλλα μάτια. Ανυπομονώ να μάθω από τους υπόλοιπους της κριτικής επιτροπής, να πάρω πράγματα από αυτούς. Γιατί οι περισσότεροι έχουμε ένα φιξαρισμένο τρόπο που κοιτάμε τα πράγματα. Οταν όμως μπαίνεις σε μία τέτοια κριτική επιτροπή που τα μέλη της έχουν τόσο διαφορετικές προσλαμβάνουσες, άλλη προϋπηρεσία, και ταυτόχρονα είναι όλοι δημιουργοί σαν και σένα, η ελπίδα είναι ότι αυτή θα είναι μία μεγάλη ευκαιρία για να μάθεις πράγματα και να δεις το σινεμά με άλλα μάτια…»
The Dead Don’t Die (μήπως θα έπρεπε όμως;) – επίσημη πρεμιέρα με απογοητεύσεις
Ο Τζιμ Τζάρμους είναι εδώ και πολλά χρόνια ένας από τους αγαπημένους μας σκηνοθέτες. Ενας από τους πιο cool, rock ‘n’ roll άνθρωπος και καλλιτέχνης που έχει δημιουργήσει τη δική του σχολή , ένα σινεμά της Νέας Υόρκης – πάντα ανεξάρτητο στην καρδιά, ακόμα κι αν υπογράφει τις ταινίες του κάποιο στούντιο.
Η ιδέα λοιπόν ότι η νέα του ταινία («The Dead Don’t Die») είναι μία b-movie κωμωδία τρόμου με ζόμπι και ένα καστ από τον Μπιλ Μάρεϊ, τον Στιβ Μπουσέμι και την Τίλντα Σουίντον μέχρι τον Ανταμ Ντράιβερ, τον Ιγκι Ποπ και τον Τομ Γουέιτς μάς έκανε να ανυπομονούμε. Οταν είδαμε το τρέιλερ χοροπηδούσαμε στην καρέκλα μας.
Κι όταν οι Κάννες διάλεξαν αυτή την ταινία για επίσημη πρεμιέρα του φεστιβάλ, δεν μπορούσαμε πια να κρατηθούμε. Χθες πήγαμε στην ουρά δύο ώρες πριν. Για να είμαστε σίγουροι ότι τα ζόμπι του Τζάρμους θα μας δαγκώσουν σίγουρα στο λαιμό.
Για αυτό και η απογοήτευση ήταν πολύ μεγαλύτερη. Η off-beat κωμωδία που θέλει μία μικρή κωμόπολη της Αμερικής να δέχεται επίθεση ζόμπι και οι σερίφηδες (Μπιλ Μάρεϊ, Ανταμ Ντράιβερ και Κλόι Σεβινί) να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την επέλαση των απέθαντων… δεν ήταν αστεία. Ηταν φλατ, βαρετή και ξεφουσκωμένη. Με μερικές καλές στιγμές ως εξαιρέσεις.
Ο Τζάρμους σίγουρα δεν στόχευε στην τυπική κωμωδία. Το σχόλιό του ήταν πολιτικό για την νέα τάξη πραγμάτων, τον Ντόναλντ Τραμπ, την περιβαντολλογική καταστροφή, τον αφελή λαό που πιστεύει στα fake news της κυβέρνησης. Ολα τα καταλάβαμε. Η καρδιά του ήταν στη σωστή θέση.
Το σώμα όμως… άψυχο. Οι χαρακτήρες δεν ήταν καλογραμμένοι. Τα αστεία γερνούσαν με την επανάληψη. Το off beat δεν επικοινωνούσε. Η τρέλα και το σουρεάλ έμοιαζαν να τα έχουμε ξαναδεί – και με καλύτερο τρόπο. Ο Μπιλ Μάρεϊ προσπαθούσε χωρίς ρόλο, η Τίλντα ήταν σαν κακή απομίμηση του εαυτού της, η Κλόι Σεβινί είχε προσβλητικό ρόλο, ο Ανταμ Ντράιβερ ήταν αδιάφορος, ο Τομ Γουέιτς γραφικός.
Ενα πείραμα που δεν βγήκε; Ή ένα κακό/πεθαμένο σενάριο που έπρεπε να «του είχαν κόψει το κεφάλι»; (έτσι σκοτώνεις τα ζόμπι).
Τουλάχιστον μάς έμεινε το κόκκινο χαλί. Υπάρχει κάτι μαγικό να είσαι εκεί όταν το ανεβαίνει ο Τζιμ Τζάρμους, η Τίλντα Σουίντον κι ο Μπιλ Μάρεϊ – το πιο cool τρίο στον κόσμο.